Putin, Putin, Putin... - przegląd literatury o prezydencie Rosji
Planowałam opisać kilka ciekawych książek do poczytania na długie zimowe wieczory, szczególnie te które posiadamy w naszej klubowej czytelni, ale przeważająca ilość dotyczy tematu Kremla i Putina. Przejrzałam z ciekawości w księgarniach czy rzeczywiście tak dużo pisze się o Putinie czy tylko my zebraliśmy taką kolekcję literatury. Sami zobaczcie, jak wygląda sytuacja na rynku wydawniczym, kto i co pisze (opisy oficjalne):
1) NOWY CAR / Steven Lee Myers
To nie jest pierwsza biografia Putina, ale ta jest najbardziej aktualna. Wyważona i wyczerpująca, ujawnia tajemnice najbardziej tajemniczego ze światowych przywódców. To, co uderza najbardziej, zwłaszcza w obliczu rzekomej żelaznej konsekwencji Putina, to fakt jak bardzo się zmienił z biegiem lat.
Wielką zaletą książki Myersa jest sposób zaprezentowania tego, w jaki sposób przypadkowe wydarzenia i demoralizacja samego Putina doprowadziły do kryzysu ukraińskiego. Putin nie jawi się ani jako aparatczyk KGB, ani jako ucieleśnienie rosyjskich tradycji, ani jako niewinna ofiara pychy NATO i prowokacji zachodniego świata, ale człowiek nie wolny od słabostek, człowiek, którego wybory miały wpływ na współczesną historię.
2) WIĘZIEŃ PUTINA / Michaił Chodorkowski
Dlaczego Michaił Chodorkowski, wiedząc, że zostanie aresztowany, w przeciwieństwie do innych oligarchów nie uciekł z Rosji? Jak z jego perspektywy wygląda dziś życie łagiernika? Jak wyobraża sobie przyszłość swojego kraju?
Między innymi na te pytania odpowiada dziś zza krat w pierwszej autobiograficznej książce. Ten najbogatszy niegdyś człowiek Rosji stał się jej najważniejszym, ale i najbardziej niewygodnym więźniem. Aresztowanie szefa Jukosu w 2003 roku, a potem jego procesy okazały się punktami zwrotnymi w dziejach Rosji – z kraju, który, jak się wydawało, dążył do demokracji, zaczęła się ona zmieniać w kraj reglamentowanej wolności, ograniczonej swobody wypowiedzi i coraz potężniejszych służb specjalnych. Autorzy wnikliwie i odważnie opowiadają o przyczynach tych politycznych i ekonomicznych przemian.
Ale równoległym bohaterem ich książki jest Władimir Putin, któremu Chodorkowski pomógł dojść do władzy, by potem wielokrotnie – także zza krat – krytykować go za autorytaryzm. Natalia Gieworkian uzupełnia zaś tę opowieść fascynującymi i wstrząsającymi relacjami bliskich i współpracowników "więźnia Kremla".
3) CAR PUTIN / Anna Arutunyan
Sprawiająca wrażenie nieledwie wszechmocy władza Putina niepokoi Zachód i znaczną część pozostałego świata od ponad dziesięciu lat. Car Putin nie jest książką, w której poszukuje się odpowiedzi na często zadawane pytanie: „Kim jest Władimir Putin?”, lecz analizą dokonaną przez świadka wydarzeń na podstawie wywiadów z ponad stu prominentnymi rozmówcami oraz gruntownych badań nad tym, co we współczesnej kulturze rosyjskiej, gospodarce i cechach narodowych sprawiło, że drugi prezydent Federacji Rosyjskiej stał się klasycznym autokratą, który doprowadził do wskrzeszenia dawnych feudalnych zależności. Przy okazji autorka ujawnia swoisty rosyjski paragraf 22: rząd stale usiłuje reformować i modernizować społeczeństwo odgórnie – tylko wierchuszce zapewniając wynikające z tego korzyści – co rozbudza w społeczeństwie pragnienie ładu i silnej władzy. Powstają przez to idealne warunki społeczne i polityczne do umacniania autokracji i tworzenia błędnego koła represji, korupcji, a także – być może nieuchronnie – rewolucji.
4) "CO MA PUTIN W GŁOWIE / Michel Eltchanoff
W swoim eseju Michel Eltchaninoff próbuje odpowiedzieć na kardynalne pytanie, które od aneksji Krymu, celebrowanej w Rosji jako akt założycielski, wszyscy sobie stawiają: jakie pomysły u zamiary ma Putin w głowie, za progiem tego nieprzewidywalnego wieku? I tu w sukurs przychodzą nam rosyjscy filozofowie, którzy powinni pomóc nam w zrozumieniu jego strategii. A póki co pomyślne wiatry wieją na Kremlu dla piewców konserwatyzmu , "Rosyjskiej drogi" i "Eurazjatyckiego Imperium".
5) PUTIN CZŁOWIEK BEZ TWARZY / Masha Gessen
„Putin. Człowiek bez twarzy” to opowieść równie niezwykła jak zaskakująca kariera Władimira Władimirowicza Putina – pozbawionego błyskotliwych talentów funkcjonariusza KGB, który został prezydentem Rosji i niemal błyskawicznie zlikwidował dorobek demokratycznych przemian, sprawiając, że kraj ponownie stał się zagrożeniem dla świata i swoich własnych obywateli.
Wyniesiony na stanowisko przez otoczenie chorego i w szybkim tempie tracącego popularność Borysa Jelcyna, Putin wydawał się idealnym kandydatem na marionetkowego prezydenta, posłusznego we wszystkim oligarchom. Jednak reżyserzy tego spektaklu grubo się pomylili. Zyskawszy stanowisko, Putin niespodziewanie pokazał swoją drugą twarz: nieustępliwego i łatwo zdobywającego popularność polityka, który zamierza stawiać światu własne warunki. Przejął kontrolę nad mediami, rozprawił się z przeciwnikami politycznymi (którzy skończyli na wygnaniu albo w grobie) i zniszczył jeszcze nieokrzepły system wyborczy, koncentrując całą władzę w rękach swoich zwolenników.
„Putin. Człowiek bez twarzy” to wstrząsająca historia, ukazująca polityczne manipulacje wojną, terroryzmem i ludzkim życiem, manipulacje, które tworzą dzisiejsze oblicze rosyjskiego imperium.
6) MIŁOŚĆ I WŁADZA. ROSJANIE KOCHAJĄ PUTINA / Karolina Blecharczyk
Książka przedstawia te kręgi społeczne, które jednoznacznie opowiadają się nie tyle za polityką Władimira Putina, ile za nim samym – widzą w nim bowiem niezastąpionego lidera, bohatera narodowego, czasem nawet Zbawiciela. Sam Putin jawi się tu jako swoista idea, mityczna postać, daleki car, który pokazuje się ludowi, aby dać świadectwo swojego człowieczeństwa, a czasem boskości. Od najmłodszych do najstarszych, od najbiedniejszych do najbogatszych, od artystów do motocyklistów – czytelnik poznaje nie tylko zwolenników prezydenta Rosji, ale także rosyjskie prawosławne tradycje przemieszane z pogaństwem, najnowsze modowe trendy z Petersburga, najciekawsze filmy na portalu YouTube, najdziwniejsze wiersze rodem z czasów sowieckich, najbardziej chwytliwe piosenki; dowiaduje się także, o czym marzą rosyjskie dzieci.
7) PUTINIZM / Marcel Herpen
Książka opisuje samą istotę putinizmu, czyli systemu politycznego funkcjonującego w Rosji od ponad 10 lat. Van Herpen szczegółowo porównuje putinowską Rosję, Włochy Mussoliniego i Republikę Weimarską, wykazując istnienie we współczesnej Rosji silnych tendencji faszystowskich, Z drugiej strony współczesna Rosja ma też wiele wspólnego z Włochami Berlusconiego i Francją za Napoleona III, co pozwala Van Herpenowi określić ustrój w niej panujący mianem „faszyzmu w wersji light”. Marcel H. Van Herpen w swoich rozważaniach wykracza również poza sytuację w Rosji; analizuje między innymi co się zdarzy w całej strefie postkomunistycznej. Dobrym tego przykładem jest opis Ukrainy i jej byłego Prezydenta.
8) SOCZI IGRZYSKA PUTINA / Wacław Radziwinowicz
Nowa książka jednego z najlepszych znawców rosyjskiej duszy i polityki, wieloletniego korespondenta „Gazety Wyborczej” w Moskwie to reporterski przewodnik po Soczi, mieście, które powstało na ziemi należącej niegdyś do najdzielniejszych wojowników Kaukazu, gdzie swoją ukochaną willę miał Stalin i gdzie wabiono czerwonych generałów, by ich potem aresztować i wywieźć na Łubiankę. To również opowieść o współczesnej Rosji walczącej o uratowanie wizerunku imperium; o wojnie wciąż toczącej się po drugiej stronie stoków, na których ścigać się będą narciarze, i o władcy Rosji, którego od losu ulicznika ocalił sport.
CYTAT z OKŁADKI
Zaraz po ogłoszeniu przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski, że Soczi będzie gospodarzem XXII Zimowych Igrzysk, w Rosji bardzo popularne stało się imię Olimpiada. Prawosławni duchowni krzywili się na to pogaństwo, ale pracownicy Urzędów Rejestracji Stanu Cywilnego (ZAGS-ów) chętnie nadawali je urodzonym właśnie córkom uniesionych entuzjazmem obywateli. Tutaj to nic nadzwyczajnego. W Rosji, jak i w ZSRR, raz za razem pojawiają się mody na dziwne imiona.
Kiedy Związek Radziecki był najlepszym przyjacielem uciskanych ludów Afryki, chłopcom nadawano imiona takie jak Kokos. Z kolei urodzone przed Świętem Pracy dziewczynki przez długi czas dostawały imiona takie jak Dazdrawpierma – to skrót od „Da zdrastwujet pierwoje maja” (Niech się święci pierwszy maja)... Igrzyskom w Soczi, zgodnie z rosyjskimi zwyczajami, Rosjanie nadali też patronimik. Dla nich jest ona Olimpiadą Władimirowną – bo za jej ojca uważają Władimira Władimirowicza Putina. I słusznie.
9) W KRAJU PUTINA. ŻYCIE W PRAWDZIWEJ ROSJI / Anne Garrels
Dwa lata po upadku ZSRR, kiedy nowa Rosja walczyła o przetrwanie, Anne Garrels była korespondentką w Moskwie. Szybko zauważyła, że podczas gdy cały kraj cierpi wskutek upadku mocarstwa, stolica kwitnie. Żeby mieć pełen obraz Rosji, autorka postanawia wyjechać na prowincję. Wybiera Czelabińsk, oddalony o prawie 1800 kilometrów ośrodek militarno-przemysłowy. Obwód czelabiński, gdzie przez lata rozwijano radziecki program nuklearny, to ziemia zachwycających jezior, nieczynnych fabryk, tajemniczych zamkniętych miast oraz najbardziej zanieczyszczonych na świecie miejsc. W kraju Putina pokazuje realia życia w prawdziwej Rosji. Poznajemy przedsiębiorców wspinających się po szczeblach drabiny społecznej, zapalonych aktywistów stojących na straży praw sierot i niepełnosprawnych dzieci oraz pretensjonalnych mafiosów. Towarzyszymy też zwykłym lekarzom i nauczycielom, próbującym walczyć z wszechobecnym łapownictwem i niedbalstwem. Dzięki bliskim znajomościom z mieszkańcami regionu autorka dociera do przyczyn powszechnej wśród Rosjan lojalności wobec Putina, właściwej nawet tym, którzy potępiają nadużycia władzy.
10) WOWA, WOŁODIA, WŁADIMIR. TAJEMNICE ROSJI PUTINA / Krystyna Kurczab-Redlich
Najbardziej sensacyjna biografia roku. Historia życia Władimira Putina, którą czyta się jak kryminał
Znakomita autorka, znawczyni problematyki rosyjskiej ujawnia nieznane na ogół fakty z życia prezydenta Rosji. Skąd wziął się w KGB, czy rzeczywiście wygrywał wybory, jak naprawdę rozpoczął wojnę w Czeczenii i na Ukrainie, jakie ma związki z Al-Kaidą i tzw. Państwem Islamskim, jak wiele osób wysłał na cmentarz; jakim był mężem, jakim jest ojcem i czy czuje się samotny?
11) WSZYSCY LUDZIE KREMLA. TAJNE ŻYCIE DWORU PUTINA / Michaił Zygar
Barwna opowieść o ludziach, zajętych nieustanną walką o miejsce w głowie Putina, których głównym źródłem potęgi była lub jest zażyłość z prezydentem. I oczywiście o samym Putinie: człowieku, który został carem, carem Groźnym. Czy to możliwe, że wcale tego nie chciał, a cara, jak mówi przysłowie, czyni świta? Czy faktycznie wszyscy wymyśliliśmy sobie własnego Putina?
Kalejdoskop znanych bądź ukrywających się w cieniu postaci, pełen nieoczekiwanych zwrotów akcji, chwilowych wzlotów i ostatecznych upadków, obdarowań i kradzieży, spisków, podgryzań, kłamstw i podstawiania nóg. Kapitalnie udokumentowana panorama elit rządzących Rosją na tle świata całego dotychczasowego XXI wieku i szokująca rzecz o mechanizmach autorytarnej władzy, o jakich dziś powinniśmy wiedzieć jak najwięcej…
Książka powstała w oparciu o dziesiątki wywiadów przeprowadzonych na zasadzie wyłączności w Europie, Stanach Zjednoczonych i w Rosji, gdzie autor pracował przez pewien czas jako konsultant Kremla doradzający Putinowi w sprawach relacji prasowych. Roxburgh przekonuje, że Zachód zaprzepaścił szansę rozbicia zimnowojennego lodu, który skuł Rosję, bo nie zdołał zrozumieć jej lęków i aspiracji rozbudzonych po upadku komunizmu.
Sukces Putina nie wziął się znikąd Jego fenomen można próbować rozumieć, nie tylko na płaszczyźnie osobistych emocji, ambicji i urazów Putina, ale przede wszystkim jako część większej, historycznej całości, element dynamiki regionalnej i globalnej – potężniejszej od samego prezydenta Rosji. W tym przede wszystkim przydatna ma być ta część, poniekąd także będąca dowodem, że znajomość historii pozwala na lepsze zrozumienie teraźniejszości. I że owa „teraźniejszość” imperialnej agresji Putina nie zaczęła się dopiero na Krymie w roku 2014. Teksty zebrane w pozostałych dwóch blokach to publicystyczne komentarze z ostatnich trzech lat, a także wybór rozmów, drukowanych w pismach takich, jak „Tygodnik Powszechny”, „Gazeta Polska” czy „Rzeczpospolita”. Starałem się z rozmaitych perspektyw nie tylko analizować, ale i oceniać zjawisko appeasementu, krótkowzrocznego „zaspokajania” agresora – zjawisko, którego najbardziej przygnębiającą dla mnie ilustracją stała się polityka polska od końca roku 2007. Andrzej Nowak.
14) WOJNY PUTINA. CZECZENIA. GRUZJA. UKRAINA / Marcel Herpen
W końcu 2013 r. nikt się nie spodziewał i nie mógł przewidzieć dramatycznego rozwoju wydarzeń na Ukrainie. Jednak jeden człowiek był tego bardzo bliski. Skrupulatnie opisując cele imperialistycznej polityki Rosji i odczytując z niezwykłą wprost przenikliwością plany Władimira Putina, Marcel H. Van Herpen nie bez powodu poświęcił ostatni rozdział obsesji Kremla na punkcie Ukrainy. Trafna diagnoza wynikała wprost z przyjętych przez autora założeń Podczas gdy przywódcy krajów Unii Europejskiej od lat uprawiali myślenie życzeniowe, usilnie starając się dostrzec w Rosji demokratyczne państwo, a we Władimirze Putinie polityka europejskiego formatu, Marcel H. Van Herpen doszedł do wniosku, że imperializm jest niezmienną cechą polityki rosyjskiej. I chociaż w różnych okresach historii dla uzasadniania imperialistycznych dążeń Rosja wykorzystywała inne argumenty, z budową światowego komunizmu włącznie, zawsze i nieodmiennie jej celem było podporządkowanie sobie nowych terytoriów, uczynienie z sąsiadujących krajów swego rodzaju kolonii. Rozpad sowieckiego imperium niczego pod tym względem nie zmienił, a ultranacjonalistyczna partia Władimira Putina Jedna Rosja wraz z młodzieżówką Nasi, przypominającą bardziej Hitler-jugend niż sowiecki Komsomoł, to narzędzie reżimu, którego podstawowym celem, a także warunkiem przetrwania jest ekspansja, i to w skali euroazjatyckiej. W przedmowie napisanej specjalnie do polskiego wydania książki już po aneksji Krymu autor mierzy się z fundamentalnymi pytaniami o najbliższą przyszłość, którą będą kształtować działania Władimira Putina. Marcel H. Van Herpen – dyrektor Cicero Foundation, proeuropejskiej i proatlantyckiej organizacji doradczej non profit z siedzibami w Maastricht i Paryżu. Specjalizuje się w problemach bezpieczeństwa, związanych z Rosją i krajami byłego Związku Radzieckiego. W 2013 r. opublikował swoją pierwszą książkę „Putinism: the Slow Rise of a Radical Right Regime in Russia”.
15) ROSJA NA ROZDROŻU. POLITYKA ZAGRANICZNA PUTINA / Marcin Kaczmarski
Punktem wyjścia rozważań Marcina Kaczmarskiego jest dokonany przez Kreml strategiczny zwrot od mocarstwa globalnego do regionalnego. Konsekwencją charakteru współczesnego państwa rosyjskiego oraz jego potencjału i ambicji jest jego polityka wobec głównych graczy globalnej polityki. Kaczmarski kolejno przedstawia chwiejną politykę Moskwy wobec Stanów Zjednoczonych, Europy.
16) WŁADIMIR PUTIN - DOKĄD PROWADZI ROSJĘ / Boris Reitschuster
Po ponad pięciu latach sprawowania władzy prezydent Rosji pozostaje postacią zagadkową. Rządzi krajem twardą ręką, a wstylu carskim, w Czeczenii prowadzi okrutną wojnę i tłumi wszelką opozycję. A jednak jego popularność w Rosji jest duża. Zachód widzi w nim przewidywalnego partnera i gwaranta stabilizacji. Dokąd zmierza Rosja pod rządami Putina?
Boris Reitschuster opisuje drogę Władimira Putina na szczyty władzy, trudne dziedzictwi epoki Jelcyna i mierny bilans pierwszych lat urzędowania. Autor stara się zgłębić osobowość człowieka, który na scenie publicznej występuje jako silny przywódca, ale przy bliższym wejrzeniu okazuje się także człowiekiem licznych rozterek i niepewności. Reitschuster pokazuje, jak funkcjonuje "system putinowski"; opisuje rolę oligarchów, którzy doprowadzili Putina na Kreml i tajnych służb, które go popierają. Autor wykorzystał - obok rozmów z prezydentem i znaczącymi postaciami moskiewskiej sceny politycznej - także niepublikowane źródła wypowiedzi osób cieszących się zaufaniem "cara Władimira".
Lista pozycji wciąż się wydłuża, co znaczy, że na Putinie można całkiem nieźle zarobić ;)
Szczególnie polecam książki o Rosji, Rosjanach i Putinie autorstwa:
Macieja Jastrzębskiego, Krystyny Kurczab-Redlich, Wacława Radziwinowicza, Barbary Włodarczyk.
Czytajcie z przyjemnością! Niektóre pozycje dostępne w naszej czytelni.
Miłej lektury
Ela Cech-Walendowska
www.moscowclub.pl
Kursy języka rosyjskiego i ukraińskiego w Tychach i w Katowicach
Komentarze
Prześlij komentarz