System edukacji w Polsce, Rosji i Ukrainie

     Z okazji nowego roku szkolnego pokusiłam się o porównanie systemów edukacji w Polsce, Rosji i Ukrainie. Chętnie też podzielę się własnymi wspomnieniami o systemie edukacji w Związku Radzieckim.

SYSTEM EDUKACJI W POLSCE

1) przedszkole - dzieci 3-4 letnie uczęszczają dobrowolnie, 5-latki obowiązkowo. Pobyt w publicznych (państwowych) przedszkolach jest bezpłatny 5 godzin pobytu, każda dodatkowa godzina (+1zł/godz), posiłki i inna zajęcia są płatne.

2) szkoła podstawowa - to 6 lat nauki, którą dzisiaj obowiązkowo rozpoczynają 6-latki. W klasach 1-3 uczy jeden nauczyciel, oprócz nauki języka obcego (najczęściej jęz. angielski). Szkoła podstawowa kończy się zewnętrznym sprawdzianem "szóstoklasisty".

3) gimnazjum - to szkoła średnia I stopnia, która trwa 3 lata czyli obejmuje uczniów w wieku od 10 do 13 lat. Gimnazjaliści na koniec edukacji piszą test gimnazjalisty.

4) szkoła średnia (do wyboru):

    - liceum - trwa 3 lata czyli obejmuje uczniów od 16-19 roku życia. Uczniowie, oprócz przedmiotów ogólnych, wybierają również zajęcia dodatkowe np. artystyczne, ekonomiczne, przyrodnicze itp. Edukacja w liceum kończy się egzaminem maturalnym (pisemny i ustny), który uprawnia do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe.

    - technikum - trwa 4 lata czyli obejmuje uczniów w wieku 16-20 lat. W technikum kształci się i przygotowuje się uczniów do zawodu (technikum budowlane, górnicze, gastronomiczne, elektryczne itp.). Edukacja w technikum kończy się egzaminem potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie, który składa się z części pisemnej i ustnej.

    - szkoła zawodowa "zawodówka" - trwa 3 lata czyli obejmuje uczniów w wieku 16-19 lat. Po ukończeniu szkoły również przeprowadza się egzamin zawodowy.

5) szkoła wyższa (uniwersytet, wyższa szkoła techniczna, wyższa szkoła rolnicza, wyższa szkoła rolnicza, wyższa szkoła ekonomiczna, wyższa szkoła pedagogiczna, akademia medyczna, wyższe szkoły morskie, akademie wychowania fizycznego, uczelnie artystyczne, wyższe szkoły teologiczne, uczelnie wojskowe, uczelnie służb państwowych). Nauka w wyższej szkole państwowej jest bezpłatna w systemie stacjonarnym (dziennym). 

    - studia I stopnia /lic. - trwają 3 lata (licencjat) lub 3,5 lata (inżynier), po ukończeniu studiów i obronie pracy licencjackiej student otrzymuje dyplom kwalifikacji zawodowych;

    - studia II stopnia /mgr - trwają 2 lata, po ukończeniu i obronie pracy absolwenci otrzymują tytuł magistra lub mgr inż;

   - studia III stopnia /dr - trwają 4 lata, po ukończeniu i obronie pracy doktoranckiej uzyskuje się tytuł naukowego doktora.

    - studia podyplomowe - dodatkowa forma dokształcania, studia trwają 1-2 lata, organizowane dla absolwentów szkół wyższych, najczęściej zaocznie.

Na niektórych kierunkach (lekarski, prawo, psychologia, teologia) obowiązuje system jednolitych studiów, które trwają 5 lat. 

W Polsce rok szkolny dzieli się na dwa semestry, dzieci uczą się 5 dni w tygodniu. Zgodnie z Konstytucją RP edukacja rwa od 6 do 18 roku życia. Rok akademicki również dzieli się na dwa semestry, jednak rozpoczyna się 1 października, a kończy 31 września.

SYSTEM EDUKACJI W ROSJI

System edukacji w Rosji jest bardzo rozbudowany, tzn. daje młodym ludziom bardzo duży wybór edukacji, szczególnie na poziomie szkół średnich.

1) przedszkole - dzieci 3-5 lat, większość przedszkoli jest finansowana z budżetu państwa.

2) szkoła podstawowa (wczesnoszkolna) - dzieci rozpoczynają naukę w wieku 6 lat, a kończą w wieku 10 lat, co daje nam klasy 1-4. Ciekawostką jest, że język obcy jest wprowadzany w drugiej klasie, zajęcia komputerowe od trzeciej klasy, w programie jest też przedmiot "podstawy kultur religijnych i etyki świeckiej" i wprowadzany jest od 4 klasy. Zamiast ocen dzieci w pierwszym półroczu otrzymują odpowiednio:5-gwiazdka, 4-kwadrat, 3-trójkąt, a dopiero od drugiego półrocza oceny 1-5 (5 najlepsza).

3) szkoła średnia (ogólna) - to kolejne 5 lat nauki czyli klasy 5-9 tzw. "младшеклассники" czyli  młodszy stopień średniej szkoły. W wieku 15 lat otrzymują dyplom o niepełnym średnim wykształceniu. 

4) szkoła średnia (profilowana) - to kolejne 2-3 lata nauki "старшеклассники", ale młodzież może wybrać rodzaj szkoły: technikum, gimnazjum, liceum czyli szkołach skupionych na umiejętnościach zawodowych.

   Jeszcze niedawno po ukończeniu 9 klasy uczeń mógł  zdecydować czy zostać na kolejne 2 lata w tej szkole i uzyskać dyplom o pełnym średnim wykształceniu czy rozpocząć edukację w zawodowej szkole i zdobyć konkretny zawód. Dzisiaj już każdy uczeń obowiązkowo musi dobrnąć do 11 klasy i zdać rosyjską maturę "единый госэкзамен" - ЕГЭ z języka rosyjskiego, matematyki, języka obcego, 2 przedmioty do wyboru.

UWAGA!

• Gimnazjum, liceum - to szkoły gdzie dzieci mogą rozpocząć podstawową i średnią edukację już od pierwszej klasy, mając 6 lat i ukończyć ją w klasie 11. 
• Liceum - to ogólnokształcąca szkoła o wybranym profilu, ściśle współpracują z uczelniami i są ukierunkowane na indywidualny rozwój ucznia. Najpopularniejsze licea to te, z profilem matematyczno-fizycznym, czyli dzieci mając 6 lat już są ukierunkowane na dany profil. Są jeszcze licea humanistyczne, przyrodnicze itp. 
• Gimnazjum w Rosji kojarzy się z elitarną szkołą, prestiżem i dlatego w gimnazjach szkoli się już od najmłodszych lat menedżerów, przedsiębiorców, dyplomatów czyli elitę. W takiej szkole oprócz podstawy programowej jest wiele innych ciekawych przedmiotów: ekonomika, logika, podstawy przedsiębiorczości, filologia, ekologia itp. 

5) szkoła wyższa - edukacja na tym poziomie jest bezpłatna, ale tylko dla ograniczonej liczby słuchaczy, a dokładnie tylko dla najlepszych czyli tych, którzy pozytywnie zdali egzaminy wstępne. W Rosji wykształcenie wyższe można uzyskać w uniwersytecie, akademii i instytucie.

   - licencjat - po ukończeniu średniej szkoły licencjat można uzyskać dopiero po 4 lata

   - specjalista - to 5 lat nauki na danym kierunku po ukończeniu szkoły średniej, potem może robić doktorat

   - magister - dla wytrwałych, aby uzyskać stopień mgr student musi otrzymać licencjat, a po kolejnych 2 latach jest szczęśliwym mgr czyli łącznie 6 lat kształcenia

   - doktorat - po magistrze kolejne 3 lata

Licząc wiek osoby kształcącej się w Rosji to już w wieku 26 lat może uzyskać tytuł doktora nauk. System edukacji w Rosji jest wzorowany na systemie niemieckim, choć Rosjanie starają się modyfikować i na swój sposób udoskonalać.

Rok szkolny dzieli się na dwa semestry, a dzieci uczą się przez 6 dni w tygodniu. nauka rozpoczyna się we wrześniu, a kończy w maju (ok 25)!
Jesienne wakacje:   2015 r.: od 31.10.2015 r. do 08.11.2015 r. (9 dni); 
Zimowe wakacje:   od 26.12.2015 r. do 10.01.2016 r. (16 dni); 
Wiosenne wakacje 2016:  od 25.03.2016 r. do 03.04.2016 r. (10 dni)


SYSTEM EDUKACJI NA UKRAINIE

   System edukacji na Ukrainie dotychczas był identyczny do rosyjskiego. Przez wiele lat był to jeden, spójny system kształcenia. Dziś Ukraina stara się kształcić młodych ludzi w europejskim duchu i od 2015 roku wprowadzają stopniowe reformy. System edukacji będzie coraz bardziej podobny do naszego (europejskiego), a póki co wygląda(ł) tak:

1) przedszkole - dzieci uczęszczają do przedszkola od 3 do 6 (7) roku życia;

2) szkoła podstawowa - klasy 1-4, dzieci mogą od razu też rozpocząć edukację w liceum, gimnazjum, bo to jak wiecie jest rodzaj profilowanej szkoły, a nie kolejny etap edukacji jak w Polsce. Po ukończeniu 4 klasy sprawdza się dzieci z czytania, języka ukraińskiego i matematyki;

3) szkoła średnia (ogólna) - klasy 5-9, daje podstawowe średnie wykształcenie, po ukończeniu otrzymuje się świadectwo ukończenia szkoły średniej; Po ukończeniu 9 klasy uczeń może kontynuować edukację w technikum lub szkole zawodowej, gdzie zdobędzie zawód. 

4) szkoła średnia "starsza"  - klasy 10-11, gwarantuje pełne średnie wykształcenie. Po ukończeniu i zdaniu "matury" otrzymuje się "atestat" czyli świadectwo maturalne. Przedmioty na egzaminie: język ukraiński, matematyka lub historia, przedmiot do wyboru;

5) szkoła wyższa  

    technikum - 2-3 lata, daje niepełne wyższe wykształcenie i uzyskuje się stopień i dyplom młodszego specjalisty; 

    kolegium - daje podstawowe wyższe wykształcenie i można uzyskać tytuł młodszego specjalisty i licencjata; 

   instytut, konserwatorium, akademia, uniwersytet - to pełne wyższe wykształcenie, można uzyskać stopień młodszego specjalisty, licencjata, magistra i doktora nauk. 

  - licencjat - 3-4 lata w zależności od kierunku (medycyna, weterynaria, prawo trwają z reguły dłużej)

  - specjalista - kolejne 1-1,5 roku nauki (łącznie ok 5 lat w uniwersytecie)

  - magister - dodatkowe 1-2 lata nauki 

  - doktor - kolejne 3 lata nauki

UWAGA!

Utalentowana w jakiejś dziedzinie młodzież może uczęszczać do klas profilowanych lub do specjalnych profilowanych szkół tj. gimnazjum, liceum i innych szkół należących do stowarzyszeń edukacyjnych itp.

Od 2015 roku w klasach 5-8 język obcy będzie wykładany 3 razy w tygodniu.

Na Ukrainie dzieci i młodzież uczęszcza do szkoły 5 lub 6 (najczęściej) dni w tygodniu, a ilość dni ustala dyrektor i w większości przypadków jego decyzja wiąże się z finansami, a dokładnie z oszczędnościami na ogrzewanie szkoły zimą. Dzieci wtedy zostają w domach lub mogą  korzystać z klubów, sal sportowych i dodatkowych zajęć itp.

Rok szkolny na Ukrainie w 2015 roku rozpoczął się 1 września i zakończy 27 maja 2016 roku. W roku szkolnym wypadnie aż 98 dni świątecznych i wolnych od zajęć, jednak ilość dni wolnych zależy od dyrekcji.

Ile trwają wakacje na Ukrainie?

jesienna przerwa: 31 październik - 8 listopad

zimowa przerwa: 30 grudzień - 10 styczeń

wiosenna przerwa: 26 marzec - 3 kwiecień

letnie wakacje:  28 maja - 30 sierpień

WSPOMNIENIA Z CZASÓW ZWIĄZKU RADZIECKIEGO

   Piękne były to lata `80. Większość szkół w owym czasie były kolosami, bo i dzieciaków rodziło się dużo. Moja szkoła była takim mało przyjaznym kolosem, z niekończącymi się korytarzami i labiryntami, kilka sal gimnastycznych, ogromne boisko, sad, ogrody, stołówka, garaże, aż strach wymieniać co jeszcze skrywał ten budynek. Jednakże, organizacja była godna podziwu. Pierwszaki otrzymywały o poranku kubek ciepłego mleka, na stołówce  na obiad porządny talerz zupy i drugie danie. Pierwszaki miały dwie sale, w jednej się uczyły, a w drugiej .... spały! i pilnowali nas starszeklasniki, którzy musieli znaleźć sposób, aby maluchy zechciały szybko usnąć, a oni wrócić do swoich zajęć. Zawsze obiecali nam małą niespodziankę pod poduszkę, więc maluchy, którym wtedy brakowało zabawek pogrążały się szybko we śnie. Po drzemce odrabiano z nami lekcje, organizowano różne zabawy, tańce lub... prace w szkolnym ogrodzie!
W pierwszych klasach osobiście pani dyrektor wzywała każde dziecko i ze stoperem w ręce sprawdzała szybkość czytania - koszmar, który pamiętam do dzisiaj, ale mimo tego doświadczenia uwielbiam czytać ;)       Wśród ciekawych zajęć była muzyka, ale nie taka z nutkami, piosenkami,  ale wtedy obowiązkowo każde dziecko uczyło się tańca towarzyskiego np.polki.
   Jest jeszcze coś co wspominam z łezką w oku - dbałość o szacunek do nauczycieli, porządek i zdrowie psychiczne i fizyczne każdego ucznia. Do nauczycieli zwracaliśmy się po imieniu np. Marija Iwanowna. Nie wolno było garbić się, postawa siedząca każdego ucznia musiała być idealna, do odpowiedzi należało zgłaszać się podnosząc rękę bez odrywania łokcia od stołu. Każde dziecko, będąc uczniem nosiło mundurek w kolorze granatowym, czarnym lub brązowym. Już na pierwszej lekcji pani rozsadziła dzieci wg płci tzn. chłopiec musiał siedzieć z dziewczynką! Oj cudowne to były czasy. 

Więcej ciekawostek z przyjemnością opowiemy na zajęciach, a mamy jeszcze wiele do powiedzenia;)

Szkoła Nr 10 w Stryju/Ukraina

  

                     (poniżej zdjęcia znalezione w necie z lat `80)

SŁOWNICZEK

Jak wyjaśnić Rosjaninowi lub Ukraińcowi nasz system edukacji:

polski	rosyjski	ukraiński	różnice
żłobek	ясли	яслі	-
przedszkole	детсад	дитсад	-
szkoła podstawowa	начальная (шестилетняя) школа	початкова школа	W Polsce kl. 1-6/ w Rosji i Ukrainie kl. 1-4
gimnazjum	начальная (трёхлетняя) школа	пачаткова (трьохлітня) школа	W Rosji i Ukrainie to szkoły kl.1-9 profilowane, ukierunkowane na określone dziedziny, prestiżowe
liceum	общеобразовательная средняя (трёхлетняя) школа	загальна середня (трьохлітня) школа
technikum	средняя техническая школа/училище	середня технічна школа/училище	W Rosji i Ukrainie szkoła „średnia wyższa”, dające niepełne wyższe wykształcenie; W Polsce szkoła średnia dająca kwalifikacje do wykonywania zawodu
uniwersytet	университет	університет	-
studia	учёба в вузе	навчання в вишці	-
licencjat	бакалавр	бакалавр	W Polsce 3 lata, w Rosji  i Ukrainie 4 lata
specjalista	специалист	спеціаліст	W Rosji i Ukrainie to 5 lat nauki w uniwersytecie
magister	магистр	магістр	W Polsce trwa 5 lat (3 lata licencjat + 2 magister), w Rosji i Ukrainie trwa łącznie 6 lat
doktor nauk	кандидат наук	кандидат наук	W Polsce po uzyskaniu mgr kolejne 4 lata, w Rosji i Ukrainie po mgr kolejne 3 lata
doktor habilitowany	доктор наук	доктор наук	-
świadectwo maturalne	аттестат зрелости	атеста зрілості	W Polsce [matura]: język polski, matematyka, język obcy, przedmiot do wyboru; W Rosji [ЕГЭ]: języka rosyjski, matematyka,   przedmiot do wyboru; Na Ukrainie [ЗНО]: język ukraiński, język obcy, matematyka lub historia (do wyboru);
egzamin	экзамен	іспит	-
klasa	класс	клас	-
rok studiów	курс	курс	-
opracowane przez moscowclub.pl

Autor: Elżbieta Cech-Walendowska
Moscow Clu Centrum Języka Rosyjskiego i Ukraińskiego
Tychy, ul. Barona 30, Katowice, Sobieskiego 11

kursy języka rosyjskiego i ukraińskiego na Śląsku,
tłumaczenia techniczne, przysięgłe, ustne

Zapraszamy!